Nok grovfôr av god kvalitet og tilstrekkeleg eigenrekruttering er avgjerande for dekningsbidraget i mjølkeproduksjonen.
Per Herikstad, Asbjørn Voll Hå Rekneskapslag SA
Utgangspunktet for denne fagartikkelen er heftet om Nøkkeltal 2012, som Rekneskapslaga på Jæren og Dalane utarbeidar kvart år. Vi ser på mjølkeproduksjon, påsett under 80 prosent (dei som stort sett sel stutkalvane). Trendane som vi viser til her er nesten like for gruppa påsett 80 – 120 prosent.
Det er 300 mjølkebruk bak talmaterialet i denne statistikken. Mjølkekvota er i gjennomsnitt 190.000 liter.
Statistikken er delt inn i 3 produsentgrupper. Middeltal er gjennomsnitt av alle mjølkeprodusentane i gruppa. Høgaste 30 prosent er gjennomsnitt av dei 30 prosent med høgast dekningsbidrag pr. liter mjølk. (Sjå tabell)
Identisk produksjonsinntekt
Vi ser at produksjonsinntektene er nesten lik for alle gruppene. Det er lik kvoteoppfylling. Mjølkeinntektene er lågast for den gruppa som tener best, medan slakt er høgare. Mjølkeleveranse per årsku er også høgast på den gruppa som tener minst. I vår statistikk nyttar vi liter pr. årsku levert meieri, og difor er tala lågare enn i husdyrkontrollen.
Variasjon i kostnader
Variable kostnadar går ned med kr 7.048 pr. årsku frå kr 22.864 i den gruppa som tener minst til kr 15.816 i den gruppa som tener mest. Det utgjer kr 1,06 pr. liter mjølk eller kr 201.500 for gjennomsnittskvota i statistikken.
Kraftfôr
Dei som tener mest har kr 2.989 i lågare kraftfôrkostnad enn dei som tener minst.
Grovfôrproduksjon
I desse tala finn vi kostnad til grasproduksjon som gjødsel og såvarer. I tillegg har vi med utgiftene til innkjøpt grovfôr. Dei som tener mest har kr 1.905 lågare grovfôrkostnad per årsku. Grunnane til dette er nok meir samansett. Dei som tener mest kjøper mindre grovfôr og produserer grovfôret rimelegare ved at dei har lågare variable grovfôrkostnader og lågare maskinkostnader.
Innkjøp av dyr
Innkjøp av dyr er kr 1.619 lågare i den beste gruppa.
Maskinkostnad
Maskinkostnad er definert som fast kostnad og er difor ikkje med i dekningsbidraget, men er likevel eit tal som vi har med i statikken. Det er det totale dekningsbidraget inkludert tilskot som skal betale alle faste kostnader som vedlikehald bygning, løn og maskinkostnadar. Resten blir eit overskot til bonden. Ser vi på maskinkostnadane pr. daa er den beste delen kr 187 lågare enn den dårlegaste gruppa. Vi har tidlegare vist til at større bruk har høgare maskinkostnad pr. daa enn mindre bruk.
Dekningsbidrag pr. daa
Dekningsbidrag pr. dekar er totalt dekningsbidrag på kyrne delt på arealet som kyrne nyttar. Til høgare talet er til meir effektivt utnyttar ein grovfôret i mjølkeproduksjonen. Høgare avling gir betre tal.
Korrigert dekar pr. kueining
Alt husdyrhold er omrekna til «kueiningar » for å kunne samanlikne produksjonane.
Grovfôrkostnad pr. daa
Eksempel frå middeltala. Maskinkostnad kr 1.104 + variabel grovfôrkostnad kr 396 + eventuell jordleige kr 500 gir kr 2.000 pr. daa. Får du då ei avling på 750 FEm pr. daa gir dette ein kostnad på kr 2,66 per FEm. Kan du auke avlinga til 900 FEm pr. daa reduserer du grovfôr kostnaden på 2,22 per FEm.
Konklusjon
Alle bruka utnyttar kvoten på garden likt, men dei med best resultat produserer billigare. Det er på kostnadsida det er mogleg å betre dekningsbidraget i mjølkeproduksjonen. Det er lønsamt å ha ein effektiv og god grovfôrproduksjon og tilstrekkeleg eigenrekruttering av livdyr.
Mjølkeproduksjon, Påsett, mindre enn 80 prosent
